Recueil Permanent Thématique des Revues Juridiques/Permanent Thema Overzicht van Juridische ...

La loi du 15 mai 2007 modifiant le Code judiciaire en ce qui concerne l’expertise et rétablissant l’article 509quater du Code pénal, entrée en vigueur le 1^er septembre 2007, a revu et corrigé la matière de l’expertise sur de nombreux points, sans toutefois en ébranler les fondements. Les derniers ajustements ont été apportés au gros œuvre par une loi dite de réparation du 30 novembre 2009. Dans la foulée, une loi plus récente du 7 novembre 2011 a remodelé la procédure d’identification par analyse ADN en matière pénale.
Pierre angulaire de l’édifice restauré par le législateur, le nouvel article 875bis du Code judiciaire enjoint désormais au juge de limiter le choix de la mesure d’instruction à ce qui est suffisant pour la solution du litige, en privilégiant la mesure la plus simple, la plus rapide et la moins onéreuse.
Le principe susvisé de la subsidiarité de l’expertise consacré, le législateur s’est ensuite attaché, pour schématiser en deux mots l’esprit de la réforme, à renforcer le rôle du juge, à accélérer le déroulement des travaux de l’expert et à encadrer plus strictement le coût de l’expertise.
Loin de s’appesantir uniquement sur l’expertise judiciaire telle qu’organisée par les articles 962 à 991bis nouveaux du Code judiciaire, l’ouvrage évoque succinctement l’expertise amiable avant de proposer un vaste aperçu des mesures d’expertise prévues par d’autres textes légaux, une place prépondérante étant notamment réservée à l’expertise en matières pénale (autopsie, analyse ADN, expertise psychiatrique, …), fiscale (expertises de contrôle, expertise cadastrale,…) et médicale (expertise génétique en matière de filiation, test médical en vue de déterminer l’âge du mineur étranger non accompagné, …).
Ne délaissant aucun aspect de la matière, l’ouvrage fourmille également d’informations précieuses sur l’expertise en droit social et en droit des sociétés, l’expertise immobilière, la procédure de description en matière de saisie-contrefaçon, la responsabilité de l’expert ou encore l’emploi des langues dans le cadre de l’expertise.
L’ouvrage invite enfin à faire plus ample connaissance avec ces auxiliaires, connus ou méconnus, de la justice et des parties que sont l’expertcomptable, le médecin-expert, le géomètre-expert, l’expert en environnement, l’expert en assainissement du sol, l’expert énergétique et l’expertautomobile.
Cinq ans après l’entrée en vigueur de la réforme de l’expertise judiciaire, l’occasion était belle d’y consacrer ce nouveau volume de la collection du RPRJ. Ses pages offrent au lecteur, novice ou expert en la matière, une large sélection, depuis 2007, de décisions, commentaires et textes légaux venant illustrer et synthétiser utilement la thématique.

De Wet van 15 mei 2007 tot wijziging van het Gerechtelijk Wetboek met betrekking tot de expertise en tot herstel van artikel 509quater van het strafwetboek, die in werking is getreden op 1 september 2007, heeft de materie van het deskundigenonderzoek op vele punten herzien en gecorrigeerd, zonder echter de fundamenten te ondermijnen. De laatste aanpassingen werden aangebracht aan de ruwbouw door een reparatiewet van 30 november 2009. Tezelfdertijd werd door een meer recente wet van 7 november 2011 de identificatieprocedure door DNA-analyse in de strafprocedure aangepast.
De hoeksteen van het bouwwerk dat hersteld werd door de wetgever, het nieuwe artikel 875bis van het Gerechtelijk Wetboek, zorgt er nu echter voor dat de rechter beperkt wordt in zijn keuze m.b.t. de onderzoeksmaatregel tot wat voldoende is om het geschil op te lossen, maar met de nadruk op de gemakkelijkste, snelste en minst dure maatregel.
Het bovengenoemde beginsel van subsidiariteit van de expertise, verplicht de wetgever, om kort de geest van de hervorming te schetsen, om de rol van de rechter te versterken, om de voortgang van het werk van de expert te versnellen en om de expertisekosten strikter te kunnen aflijnen.
Verre van zich alleen te richten op het gerechtelijk deskundigenonderzoek zoals dit georganiseerd wordt door de nieuwe artikelen 962 tot 991bis van het Gerechtelijk Wetboek, behandelt het boek beknop het minnelijk deskundigenonderzoek vooraleer een breed overzicht te geven van expertisemaatregelen die voorzien zijn door andere wetteksten. Hierbij neemt het deskundigenonderzoek in strafzaken een prominente plaats in (autopsie, DNA-analyse, psychiatrisch onderzoek,...), in fiscale zaken (controle-expertises, kadastrale expertises,...) en medische zaken (genetische expertises naar afstamming, medische test om de leeftijd te bepalen van een buitenlandse niet-vergezelde minderjarige,...).
Geen enkel aspect van de materie blijft onbesproken, en het werk is rijkelijk voorzien van waardevolle informatie over de expertise in het sociaal recht en vennootschapsrecht, vastgoedexpertises, de procedure voor de beschrijving van beslag op het gebied van namaak, de verantwoordelijkheid van de expert of zelfs het taalgebruik in het kader van de expertise.
Het werk nodigt uit om verder kennis te maken met deze bekende of onbekende medewerkers van het gerecht en de verschillende medespelers zoals accountant, de geneesheer-expert, landmeter-expert, milieu-expert, bodemsaneringsdeskundige, energie-expert en auto-expert.
Omdat de hervorming van het gerechtelijk deskundigenonderzoek vijf jaar gelden in werking is getreden, leek dit een mooie gelegenheid om er dit nieuwe volume van de POJT collectie aan te wijden. Het werk biedt de lezer, zij het neofyt of expert in de materie, een brede waaier aan rechterlijke beslissingen, commentaren en wetteksten vanaf 2007, die het thema nuttig toelichten en synthetiseren.